2- فرایند های واجی : 1- کاهش  2- افزایش  3- ابدال  4- ادغام ( فقط یک سؤال در کنکور سراسری

3- تکواژ ،  واژه

4- ساختمانِ واژه (ساده ، مرکّب ، مشتق ، مشتق - مرکّب )  

5- گروه اسمی ( 1- وابسته های پیشین 2- وابسته های پسین 3- وابسته های وابسته )

6- گروه فعلی ، گروه قیدی

7- جمله یِ ساده و اجزایِ آن و رسمِ نمودارِ درختی

8- ویرایش

9- کلمات دخیل

10- فاصله و نیم فاصله

1- واج

: تعداد واج های کدام واژه با واژه های دیگر متفاوت است ؟ 

1 ) تبیین                         2) جریان                       3) بستر                              4) شناخت

نکته کنکوری : در واج شماری در کلمات دو تلفظی  ، تلفظ سه هجایی صحیح تر است چون تلفظش راحت تر است.

روزِگار ، مهرَبان ، کارِگر ، آسِمان ، استُوار ، شهریار ، یادِگار ، پروردِگار ، مستَمند ، جَرَیان و ...

تست سراسری زبان 88 : ( داستان نویس پرآوازه و موفّق معاصر )  از چند واج تشکیل شده است ؟

1 )  37                              2 ) 38                                    3 ) 39                                    4 ) 41  

قاعده ی واج نویسی :

1- حرف شکل نوشتاری الفباست ولی واج نمود آوایی و گفتاری آن است  ، پس هر طور تلفظ می کنیم ، آنطور هم واج نویسی شود . مثال : خواهر                   واج ها : خ / ا / ه /  -َ / ر                                   

حرف : خ + و + ا + ه + ر

2- ( -َ ، -ُ ، -ِ ) گذاشته شود .

3- حرف تشدید دار دو واج دارد .

4- ( ه ، ـه ) اگر در آخر صدای ( -ِ ) بدهد مصوت کوتاه است .

5- نقش نمای اضافه ( - ِ ) را  در جمله هم واج ، محسوب کنید .

6-  ( آ) : آن ( ء + ا + ن )  -  قرآن ( ق + - ُ + ر + ء + ا + ن )    توجه : ( آ ) را برابر (ء + ا ) بگیرید .

2- فرایند های واجی : 1- کاهش  2- افزایش  3- ابدال  4- ادغام

تست سراسری تجربی 85 :  هنگام تلفظ واژ ه های ( دست پخت -  زنبیل -  بدتر ) کدام فرایند واجی رخ می دهد ؟

1 ) کاهش ، ابدال ، ادغام        2 ) ابدال ، افزایش ، ادغام     3 ) ابدال ، کاهش ، افزایش   4 ) ادغام ، ابدال ، کاهش

3- تکواژ ،  واژه

توجه :

1-  کسره تمام واژه ها را پیدا کنین .

زمینه یِ مستعدِ فرهنگِ ایرانی در بر خورد با سرچشمه ها یِ دینیِ اسلام بارور شد و ایرانی اصالتِ روانی و گسترشِ روحِ خویش را در اسلام یافت.

2- فعل ها را پیدا کنین وتهی های اونارو بزارین : شد و یافت

3- بشمارین .

زمین /ه/ یِ/ مستعد/-ِِ /فرهنگ/-ِ/ ایران /ی/ در/ بر/ خورد/ با/ سر/چشم /ه/ ها/ یِ /دین / ی/-ِ / اسلام/ بار/ور/ شد/تهی/ و/ ایران / ی/ اصالت/-ِ /  روان / ی / و /گستر/ش/-ِ/ روح/-ِ/ خویش/ را /در/ اسلام/ یافت/تهی/. ( 45 )

توجه : دوتا واژه تو این تست خیلی مهم هستن : یکی روانی و یکی بارور

نکته 1 : اگه روان به معنی روح و روان باشه یک تکواژه ولی اگر به معنی رونده و جاری باشه دو تکواژ ( رو + ان )

نکته2: اسم + ور = صفت ( هنرور ، بارور ، سخنور ، بهره ور ، نامور ، پهناور ) دقت کنید پهناور 3 تکواژ داره ( پهن + ا + ور )

4- ساختمانِ واژه (ساده ، مرکّب ، مشتق ، مشتق - مرکّب ) 

( ریاضی 88 )  دست یابی به دانشی در زمینه ی زبان و نقش های گوناگون آن جز از راه درس و کلاس و بهره یابی از معلم و استمرار در فراگیری ، امکان پذیر نیست . ( 3 مشتق ، 1 مرکب ، 3 مش مر )

امکان پذیر : مرکب .  دست یابی ، گوناگون ، بهره یابی : مشتق -  مرکب . دانش ، زمینه ، فراگیری : مشتق

مرکّب : از دو تکواژ آزاد یا بیش تر تشکیل می شود .

نکته : یادتون باشه که بن فعل های ماضی و مضارع تکواژ آزاد قاموسی هستند .

مشتق : از یک تکواژ آزاد و یک یا چند وند تشکیل می شود

مشتق - مرکّب : از دو یا چند تکواژ آزاد و یک یا چند وند تشکیل می شود  ( ویژگی مرکب و مشتق را با هم داشته باشد ) .

5- گروه اسمی ( 1- وابسته های پیشین 2- وابسته های پسین 3- وابسته های وابسته )

تستِ ( سراسری تجربی 88 ) : در عبارت (در دوره ی اسلامی از همان قرن های نخستین هجری ترجمه ی عربی آثار معتبر یونان مورد استفاده ی ایرانیان قرارگرفت و بسیاری از متون عربی به ویژه تفاسیر قرآن به فارسی برگردانده شد.این رسم ترجمه تا قرن های بعد ادامه یافت . ) چند ترکیب وصفی و اضافی وجود دارد ؟

ترکیبات وصفی : 1- دوره ی اسلامی 2- همان قرن 3- قرن های نخستین 4- قرن های هجری 5- ترجمه ی عربی   6- آثار معتبر 7- متون عربی 8 - این رسم 9 - قرن های بعد

ترکیبات اضافی : 1- ترجمه ی آثار 2- آثار یونان 3 - مورد استفاده 4 -  استفاده ی ایرانیان 5 - تفاسیر قرآن  6 - رسم ترجمه

نکته : دو تفات میان مضاف الیه و صفت های پسین :

1- ی نکره می تواند میان صفت پسین و موصوف قرار گیرد، ولی میان مضاف و مضاف الیه نه .

گروه ِ عظیم = گروهی عظیم                       بیان ِ عظمت # بیانی عظمت

2- مضاف الیه اسم است پس می تواند برخی از وابسته های پیشین ( آن ، این ، هر ) و وابسته های پسین اسم ( ها ، ان ) را با مضاف الیه همراه کرد ، اما در مورد صفت ها نه .

بیان عظمت = بیان آن عظمت یا بیان عظمت ها      گروه ِ عظیم #  گروه آن عظیم  یا گروه عظیم ها

 

6- جمله یِ ساده و اجزایِ آن و رسمِ نمودارِ درختی

بررسی الگو های جمله در زبان فارسی

o             جمله های دو جزئی

o             جمله های سه جزئی با مفعول

o             جمله های سه جزئی با مسند

o             جمله های سه جزئی با متمم

o             جمله های چهار جزئی با مفعول و متمم

o             جمله های چهار جزئی با مفعول و مسند  ( فقط این مهمه ، پس فعل هاشو حفظ کن )

o             جمله های چهار جزئی با متمم و مسند

o             جمله های چهار جزئی دو مفعول

فعل های گذرا به مفعول و  مسند :

1-  گرداندن ، فرمودن ،  (  نمودن ، کردن ، ساختن  ) = در معنی گرداندن

توجه : ساختن ( در معنی بنا کردن ، درست کردن ) فعل گذرا به مفعول

توجه : ساختن ( در معنی ِ سازش کردن ، مدارا کردن ) ، سه جزیی گذرا به متمم است

مثال : استاد ،  با سخنرانی خود دوباره ما را امیدوار کردید / نمودید / ساختید / فرمودید ( = گردانیدید )

2-  پنداشتن ، شمردن ، به شمار آوردن ، به حساب آوردن ، انگاشتن ، ( دیدن ، دانستن ، یافتن ، شناختن ، گرفتن ، فرض کردن ، در نظر گرفتن ) = در معنی پنداشتن یا به شمار آوردن

مثال 1 :  بچه های تیم ملی ، او را فردی قهرمان می شناسند / می دانند .   

مثال 2 : حرف های دوستم را در باشگاه ، نشنیده گرفتم . 

3- نامیدن ، نام دادن ، لقب دادن ، خواندن ، صدازدن / کردن ، گفتن ( در معنی نامیدن )

مثال 1 :  پدرم همیشه مرا فردی باهوش می خواند .  

مثال 2 : در خانه ی ما ، برادرم محمدامین را امین صدا می زنند .

4-  همشو که من گفتم این آخریم تو بگو......................................................................................................... منتظر تماستون هستم .

مبحث قرابت معنایی

دانش آموز گرامی در این بخش به برخی از مفاهیم اشاره می کنم که امید است مورد توجه قرار گیرد

( ای صمدی که از ادراک خلق جدایی و ای احدی که در ذات و صفات بی همتایی  )

مفهوم : توصیف ناپذیری خدا

قرابت با : در کمترین صنع تو مدهوش مانده ایم / ما خود کجا و وصف خداوند آن کجا

 

بیا که قصر امل سخت سست بنیاد است                                    بیار باده که بنیاد عمر بر باد است

مفهوم : 1- فناپذیری آرزوها و عمر آدمی   2- خوش بودن   3- دعوتی به سوی وارستگی

 

ثوابت باشد ای دارای خرمن                                         اگر رحمی کنی بر خوشه چین

مفهوم : فقیرنوازی ( درویش نوازی ) ، بخشندگی ، کرامت

قرابت با : ای صاحب کرامت ، شکرانه سلامت / روزی تفقدی کن درویش بی نوا را

قرابت با : بزرگی بایدت بخشندگی کن / که تا دانه نیفشانی نروید ( سراسری تجربی 87 )

( نرون مرد اما رم نمرده است )

مفهوم : در نکوهش ستم گری ( ستمگر عاقبت از بین می رود و مردم به زندگی خود ادامه می دهند )

قرابت با :   1) خطا بین که بر دست ظالم برفت / جهان ماند و او با مظالم برفت 

2 ) الملک ّ یبقی مع الکفر و لایبقی مع الظلم : حکومت کفرآمیز می تواند پایدار بماند اما حکومت ستمگر نه .

 

ویوثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه

معنی :  و آنان را ، هرچند خود نیازمند باشند ، برخود بر می گزینند .

مفهوم : ایثار و از خودگذشتگی

قرابت با :   1) معاش اهل مروت بدین نسق بوده است / که جان خود به مروت نثار می کردند

                   2) به اتفاق زبهر حیات یک دیگر / هلاک خویش همه اختیار کردند

 

( کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید / قضا همی بردش تا بسوی دانه و دام )

مفهوم : 1-  بی پناهی و سرگردانی ، انسان را به سوی هلاکت و نابودی می کشاند . 2- تسلیم سرنوشت شدن    3-  از مرگ گریزی نیست

قرابت با :   1) زچرخ آمد همه چیزی نوشته / نوشته با روان ما سرشته ( سراسری تجربی 84 )

 

 ( بشوی اوراق ، اگر همدرس مایی / که علم عشق در دفتر نباشد )

مفهوم :  عشق آموختنی نیست - عشق به دل است و در نوشتن یا هرچیز دیگر نمی گنجد .

قرابت با : ( بعد از این دانش مندی را بمان ، بینش مندی را پیش گیر ) ( پیش 2 درس سیرت مولانا )

معنی : علوم ظاهری را رها کن و بصیرت و آگاهی را کسب کن .

قرابت با : عقل کجا پی برد شیوه ی سودای عشق / باز نیابی به عقل سر معمای عشق

 

(از قضا سر کنگبین صفرا فزود /  روغن بادام خشکی می نمود)

مفهوم :  نتیجه برعکس و متفاوت گرفتن

قرابت با : از خلاف آمد عادت ، بطلب کام ، که من / کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم

( چه غم دیوار امت را که دارد چون تو پشتیبان ؟ / چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان ؟ )

مفهوم : داشتن پشتیبان  و همراه  -  تکیه بر راهنما ، مرشد ، خدا

قرابت با :

گر هزاران دام باشد هر قدم / چون تو با مایی ، نباشد هیچ غم

چون عنایاتت بود با ما مقیم / کی بود بیمی از آن دزد لئیم

در ره عشق که از سیل بلا نیست گذر / کرده ام خاطر خود را به تمنای تو خوش

مدعی خواست که از بیخ کند ریشه ی ما / غافل از آن که خدا هست در اندیشه ی ما  ( سراسری زبان 87 )

( ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز / کان سوخته را جان شد و آواز نیامد

این مدعیان در طلبش بی خبران اند / کان را که خبر شد ، خبری باز نیامد )

مفهوم : تاکید بر خاموشی و رازداری

( باید عزیزان و کسانت را ترک گویی و به همان شهر بی مهر ، به همان دیار بی یار ، بازگردی )

مفهوم :  نباید انسان ارزش های معنوی و وجودی خود را به خاطر چیزهای بی ارزش فدا کند . 

( الهی! روا مدار که پنهان ما از پیدای ما ناستوده تر باشـــد )

مفهوم : در نکوهش صفت ظاهر فریبی ( پرهیز از ظاهر سازی ) 

(چـــــــرخ ستیزه کـــــار مستیز و برو / با گردش دهـــــر در میاویز و بــــــــــــــرو

یک کاسه ی زهر است که مرگش خوانند / خوش درکش و جرعه بر جهان ریز و برو )

مفهوم :  1- بی توجهی به دنیا  2- تسلیم سرنوشت شدن 3 - ناخوشایند بودن مرگ

( آن روز که من سر چوب پاره کنم تو جامه ی اهل صورت پوشی )

معنی: آن روز من که به دار آویخته شوم ، و خون من بریزد تو در مسوت ظاهربینان خواهی بود .

مفهوم : نفی ریاکاری و ظاهرسازی

قرابت با : تو گر ظاهر بگردانی روا نیست / که کار او به دستار و قبا نیست ( سراسری تجربی 88 )

( اگر مقبول بود به رد خلق مردود نگردد و اگر مردود بود ، به قبول خلق مقبول نگردد . )

معنی: اگر کسی مورد قبول بارگاه الهی باشد، با رد کردن مردم ، مردود آن بارگاه نخواهد شد و برعکس .

قرابت با : در رد و قبولیت ای مبرّ ی از هوس / تنها نظر خدای می بوده و بس

معنی و مفهوم این شعر رو هم شما زحمتشو بکشین :

گفت عالم به گوش جان بشنو / ور نماند به گفتنش کردار ( سراسری 86 )  ...................................................... منتظر تماستون هستم .

مبحث آرایه های ادبی

فن بیان (علم بیان) به بررسی روش های گوناگون بیان مفاهیم ، در زبان فارسی می پردازد ، به جمله زیر توجه کنید :

( علی در برابر پدرش جرئت اعتراض ندارد . )

اکنون این جمله را می توان به 4 روش زیر بیان کرد :

1- علی پیش پدرش مانند موش است . ( به کمک تشبیه )

2- موش رفته است پیش پدر ( به کمک استعاره )

3- علی پیش پدرش دل اعتراض کردن را ندارد . ( به کمک مجاز )

4- علی دست و پایش ، پیش پدرش می لرزد . ( به کمک کنایه )

 

 

بررسی چند تست آرایه ادبی از آزمون سراسری سال 88

1- باران اشکم می دود و زابرم آتش می جهد / با پختگان گوی این سخن سوزش نباشد خام را

تشبیه ( باران اشک ) ، کنایه و اغراق ( باران اشک دویدن و از ابر آتش جهیدن : ناراحتی ) ، استعاره ( ابر : ناراحتی )    ( آتش : اندوه ) ، تضاد ( پخته و خام )

نظرات شما عزیزان: